Overzicht antibiotica gevoeligheid

Toelichtingen & overwegingen

• Een > 50% verwachte resistentie zijn verwerkt in de tabel als niet effectief.
• Een hoge verwachte resistentie of verminderde activiteit is weergegeven in een lichtere kleur.
• De mate van resistentie varieert zeer sterk tussen verschillende regio’s en ziekenhuizen. Hou hier rekening mee en behandel altijd volgens het ‘antibioticaboekje’ (bijv. via de SWAB) van uw eigen ziekenhuis.
• MRSA en CNS kunnen gevoelig zijn voor clindamycine, macroliden, fluoroquinolonen, tetracyclinen of co-trimoxazol. Testen is noodzakelijk.

Antibiotica

• Beta-lactam antibiotica
  • Penicillines
    • Penicilline
    • (Flu)cloxacilline
    • Amoxicilline(-clavulaanzuur)
    • Piperacilline-tazobactam
  • Cefalosporines
    • Over het algemeen daalt bij toenemende generaties de grampositieve dekking en neemt de gramnegatieve dekking toe
    • 1e generatie: cefazoline
    • 2e generatie: cefuroxim
    • 3e generatie: ceftriaxon, cefotaxim, ceftazidim
      • Hoewel het andere effecten heeft, heeft het de voorkeur Ceftazidim alleen voor Pseudomonas te gebruiken
  • Carbapenems
    • Meropenem
    • Imipenem
      • Meest actieve carbapenem tegen enterococcen (echter inferieur ten opzichte van amoxicilline en piperacilline)
      • Proteus, Morganella en Providencia spp hebben een lagere gevoeligheid voor imipenem

• Aminoglycosiden
  • Inferieur ten opzichte van B-lactams
  • Niet te gebruiken als monotherapie (behoudens voor urosepsis).
  • Gentamicine is over het algemeen de meest actieve aminoglycoside tegen Gram-positieven en de minst actieve aminoglycoside tegen Pseudomonas.

• Glycopeptiden
  • Vancomycine en teicoplanine hebben (bijna) een identiek spectrum.
  • Inferieur ten opzichte van B-lactams in de behandeling van S. aureus (MSSA).

• Fluoroquinolonen
  • Ciprofloxacine is de meest actieve fluoroquinolon tegen Pseudomonas, het heeft geringe activiteit tegen Streptococcen en Pneumococcen.
  • Norfloxacine heeft een vergelijkbare actie als ciprofloxacine (behalve tegen pseudomonas), maar heeft een lage weefselpenetratie en zodoende alleen gangbaar tegen cystitis.
  • Moxifloxacine is de enige fluoroquinolon met significante activiteit tegen anaeroben.
  • Let op voor resistentie inductie bij S. aureus en Pseudomonas als behandeling met monotherapie plaatsvindt.

Afkortingen & uitleg

• MRSA: Meticilline-resistente Staphylococcus aureus. Meticilline is een vertegenwoordiger van de groep β-lactam-antibiotica.
• CNS: Coagulase-negatieve stafylokokken, mild pathogeen, zoals de S. epidermidis. Stafylokokken anders dan S. aureus worden vaak aangeduid als CNS. Coagulase-positief is namelijk kenmerkend voor de pathogene Staphylococcus aureus.
• ESBL+: Extended Spectrum Beta Lactamases. ESBL’s zijn enzymen die penicillines en cephalosporines onwerkzaam maken door ze te hydrolyseren. ESBL-producerende (positieve) bacteriën, ook wel ESBL’s genoemd, zijn hierdoor resistent tegen deze antibiotica. De meestvoorkomende zijn Klebsiella pneumoniae, Klebsiella oxytoca en Escherichia coli, maar ook bij Acinetobacter, Burkholderia, Citrobacter, Enterobacter, Morganella,Proteus, Pseudomonas, Salmonella, Serratia en Shigella spp.
• AmpC+: AmpC β-lactamases zijn klinisch belangrijke cefalosporinases die worden gecodeerd op de chromosomen van veel van de Enterobacterales en een paar andere organismen, waar ze resistentie mediëren tegen cefalosporines, de meeste penicillines en β-lactamaseremmer-β-lactam-combinaties. In veel bacteriën zijn AmpC-enzymen induceerbaar en kunnen ze door mutatie tot expressie worden gebracht. ESCAPPM of ESCHAPPM is een geheugensteuntje voor deze organismen:
  • E: Enterobacter spp.
  • S: Serratia spp.
  • C: Citrobacter freundii
  • H: Hafnia spp.
  • A: Aeromonas spp. (ook Acinetobacter)
  • P: Proteus spp. (P. vulgaris)
  • P: Providencia spp.
  • M: Morganella morganii

^{​1​​2​}

Referenties